เมื่อเด็กไม่เข้าใจวัตถุประสงค์ของการไหว้ครู

ทำไมต้องเอาหญ้าแพรก ดอกมะเขือ และข้าวตอก มาไหว้ครู

คนโบราณมักถือคติที่ว่าทำอะไรต้องให้เกิดปัญญา เวลาจัดพิธีไหว้ครูก็ต้องให้เกิดปัญญาสิ่งของที่ใช้ในการไหว้ครูจึงมีการแทรกปรัชญาไว้เตือนสติผู้เป็นลูกศิษย์ให้ได้คิดด้วยว่า การที่ลูกศิษย์จะมาศึกษาศิลปะวิชาอะไรซักอย่างหนึ่งจากครูนั้น จะต้องมีคุณสมบัติอย่างน้อยที่สุด ๓ อย่าง เหมือนสิ่งของที่เอามาไหว้นี้คือ

๑. หญ้าแพรก มีคุณสมบัติทนต่อสภาพดินฟ้าอากาศ ทนต่อการเหยียบย่ำ เปรียบเหมือนกับว่าคนที่จะมาเป็นลูกศิษย์ก็ต้องมีความอดทนต่อคำแนะนำสั่งสอนของครูให้ได้ คนที่ทนต่อคำแนะนำสั่งสอนไม่ได้ย่อมไม่อาจเจริญเติบโตในเส้นทางของการศึกษาได้

๒. ดอกมะเขือ มีคุณสมบัติพิเศษคือ แม้ดอกพึ่งจะผลิออกมาก็จะน้อมลงเสมอ เปรียบได้กับคนที่จะมาเป็นลูกศิษย์นอกจากจะมีความอดทนแล้ว ต้องรู้จักอ่อนน้อม ถ่อมตน เป็นคนสุภาพเรียบร้อยด้วย ศิษย์ที่ไม่มีความอ่อนน้อม ไม่มีสัมมาคารวะ ย่อมทำให้ครูไม่ยากถ่ายทอด วิชาความรู้ให้ เมื่อเป็นดังนี้โอกาสที่ลูกศิษย์จะได้วิชาเอาใช้ในการประกอบอาชีพก็ย่อมไม่มี

๓.ข้าวตอก เนื่องจากข้าวตอกเกิดจากข้าวเปลือกที่คั่วด้วยไฟอ่อน ๆ ในระหว่างที่คั่วนั้น จะมีตัวที่กระเด็นออกนอกกระทะกลายเป็นเศษอาหาร ส่วนตัวที่ยังอยู่ในกระทะ ก็สามารถนำไปประกอบพิธีกรรม หรือทำขนมต่าง ๆ ได้ ดังนั้นข้าวตอกจึงเป็นสัญลักษณ์ของคนที่อยู่ในกรอบ มีระเบียบวินัย หากใครสามารถทำตามกฎระเบียบ เอาชนะความซุกซนและความเกียจคร้านของตัวเอง ก็จะสามารถนำพาตนเองไปสู่ความสำเร็จได้

คุณสมบัติเบื้องต้นทั้ง ๓ ประการที่กล่าวมานี้ ถ้าผู้เป็นลูกศิษย์ไม่มีก็ยากที่เอาดีได้แม้ได้

เจอครูดี